Millions de lecteurs de journaux gratuits

Hàng triệu người đọc báo phát không tại Pháp: Báo phát không đòi được công nhận

Lê Thăng, từ Pháp
Tại các thành phố lớn ở Pháp, Metro, tờ báo phát không đầu tiên tại Pháp từ 2.2002, có 1,8 triệu bạn đọc với số lượng 550 nghìn bản/ngày. Tờ “20 Minutes” phát hành 745 nghìn bản/ngày vừa công bố có hơn hai triệu bạn đọc cũng chỉ sau 2 năm xuất hiện. Bên cạnh hai “đại gia” “20 Minutes” và Metro, còn không ít đầu báo phát không với số lượng phát hành tới vài chục nghìn như Sprint, LillePlus, Sport ...

Báo phát không có gì?
Nhìn chung các báo phát không cơ bản giống báo truyền thống với đầy đủ các trang như Thời sự, Xã hội, Kinh tế, Khoa học, Thể thao và ... tất nhiên cả quảng cáo. Điểm khác biệt căn bản là ở loại hình báo này là tin tức được trình bày gọn, xúc tích, dễ đọc. Báo phát không đều ở dạng khổ nhỏ và không có các bài viết bày tỏ quan điểm dưới dạng bình luận. Tiêu chí của tờ “20 Minutes”, cũng giống các tờ báo phát không khác là “20 phút đọc xong tờ báo và có thể bỏ vào ... sọt rác”.

Địa điểm phát hành báo phát không chỉ tập trung tại các đô thị lớn như Paris, Lyon, Marseille, Lille... Tại các ga tàu điện ngầm, bến xe bus, các lối vào những siêu thị lớn, những địa điểm đông người qua lại ... mỗi sáng những nhân viên phát báo của các báo phát không bận rộn với công việc của mình từ khoảng 6h30 đến 9h30. Tại Lille, chỉ riêng tại gare Lille Flandres có tới 3 báo phát không (Metro, “20 Minutes” và LillePlus) được phát mỗi sáng từ thứ 2 đến thứ 6. Trong số 65 nghìn bản phát hành tại Lille, thì “20 Minutes” phát hành tới 15.200 bản tại khu vực ga Lille Frandres – bà Myriam Baheux, phụ trách nhóm phát báo “20 Minutes” tại Lille Flandres cho biết.

Độc giả của báo phát không chủ yếu là đối tượng trong tuổi lao động hoặc sinh viên. Theo điều tra mới nhất công bố 12.2004 do Viện nghiên cứu Lavialle (ISL) thực hiện theo chuẩn của EuroPQN (tổ chức tập hợp tất cả những tờ báo ngày lớn nhất ở Châu Âu), 90% độc giả của “20 Minutes” là trong độ tuổi lao động, trong đó 56% ở độ tuổi dưới 35. Cũng theo điều tra này chỉ tại 4 trong tất cả 6 thành phố mà “20 Minutes” xuất hiện, báo này đã có hơn 2 triệu bạn đọc, không tính Toulouse (30 nghìn bản/ngày) và Bordeaux (40 nghìn/bản ngày) là hai thành phố mà “20 Minutes” chỉ mới xuất hiện (9.2004).

Báo đô thị
Báo phát không đầu tiên xuất hiện ở Thuỵ Điển năm 1995 và nhanh chóng phát triển ở nhiều nước Châu Âu, Canada, Hàn Quốc... Còn tại Pháp, tuy chỉ mới xuất hiện nhưng báo phát không đã gây được sự chú ý của giới truyền thông vì sự lớn mạnh nhanh chóng. Nếu tính theo số lượng phát hành thì “20 Minutes” chỉ đứng sau có báo Ouest – France (800 nghìn bản/ngày, lớn nhất tại Pháp). Còn nếu tính theo lượng độc giả thì với 2,029 triệu bạn đọc, “20 Minutes” xếp thứ 4 sau Ouest – France, Le Monde và Le Parisien. Với vị thế này, báo phát không đã yêu cầu được các tổ chức báo chí Pháp và Châu Âu công nhận như một “tờ báo ngày”. Đây không chỉ là một yêu sách về “danh vị” vì một khi được xếp đồng hạng với các tờ báo ngày khác, báo phát không sẽ dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với những hợp đồng quảng cáo. Tổ chức kiểm tra phát hành báo chí (OJD) và EuroPQN đã buộc phải công nhận “20 Minutes” và Metro là những tờ báo ngày, nhưng gán thêm cái tên “báo đô thị”: “Chúng ta không thể xếp những tờ báo đó đồng hạng với Le Monde hay Libération khi mà những tờ báo này mới chỉ hiện diện ở một vài đô thị chứ không phải trên toàn lãnh thổ” – ông Vidal Subias, giám đốc EuroPQN giải thích.

Không phải ngẫu nhiên các tập đoàn báo chí lớn của Pháp đều muốn nắm quyền kiểm soát loại hình báo chí này, dù hiện nay báo phát không chưa mang lại lợi nhuận. Tập đoàn Ouest – France với tờ báo địa phương Ouest - France đã nắm quyền sở hữu 50% cổ phần của “20 Minutes”. “Báo phát không là một hướng đầu tư có tiềm năng. Le Monde đã có tiếp xúc để mua cổ phần của “20 Minutes” nhưng chúng tôi đã nhanh hơn. Hiện “20 Minutes” vẫn chưa có lợi nhuận nhưng năm 2005, “20 Minutes” tại Paris sẽ bắt đầu thu lợi và năm 2006, nếu đạt mục tiêu đề ra, “20 Minutes” tại Pháp sẽ có lãi. Bây giờ “20 Minutes” chưa xuất hiện ở đây (vùng Bretagne – nơi Ouest France phát hành gần 800 nghìn bản) nhưng tờ báo đó hoàn toàn có thể đến và sẽ tốt hơn nếu chúng tôi kiểm soát được nó” – ông Jean Paul Boucher, Phó Tổng Giám đốc Ouest France giải thích.
Đối tượng độc giả của báo phát không trẻ, nữ chiếm tỉ lệ cao, trong độ tuổi lao động và sống tại thành thị là một lợi thế trong việc thu hút các doanh nghiệp muốn quảng cáo. Kết quả thống kê cho thấy, các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực truyền thông, văn hoá - giải trí, thời trang – mỹ phẩm ... đang cung cấp 80% doanh thu quảng cáo cho báo phát không. Trường hợp của Hãng Unilever được lấy làm một ví dụ điển hình. Hãng này đã chọn quảng cáo với “20 Minutes” để tung ra thị trường một sản phẩm mới. Kết quả thật ấn tượng: 51% phụ nữ biết đến sản phẩm mới qua “20 Minutes” so với 33% biết qua các tạp chí và 65% biết qua truyền hình.

Quảng cáo là nguồn thu duy nhất hiện nay của báo phát không và có vẻ là mối đe doạ với báo bán. Tuy vậy, theo giới phân tích, đa số đối tượng độc giả của báo phát không vốn không phải là độc giả của báo bán. Nhiều ý kiến còn cho rằng báo phát không góp phần cải thiện văn hoá đọc vốn đang suy giảm tại Pháp.